فرزیان
- ۱ پیشینه
- ۲ وضعیت طبیعی
- ۳ مردم۴ بافت ساختمانی
- ۳.۱ جمعیت
- ۳.۲ زبان
- ۳.۳ دین
- ۳.۴ اخلاق، فرهنگ و هنر
- ۳.۵ اقتصاد
- ۳.۶ زندگی اجتماعی
- ۳.۷ ورزش و تفریح
- ۵ امکانات موجود
- ۶ روستاها و شهرهای مجاور
- ۷ مناطق دیدنی۸ ره آورد
- ۷.۱ جاذبه‌های تاریخی
- ۷.۲ جاذبه‌های طبیعی
- ۷.۳ جاذبه‌های مذهبی
- ۹ نگارخانه
- ۱۰ جستارهای وابسته
- ۱۱ منابع
- ۱۲ منابع بیشتر
پیشینه
گابایی نام دو شهر یکی در سغدیا و خوارزم و دیگری در منطقه مرکزی ایران است. نام این شهر مؤید مهاجرت آریایی‌هایی که روزگارانی ساکنان دشت‌های آسیای میانه بودند به ایران می‌باشد. ولی به گمان زیاد شهر گابایی در منطقهٔ گاپله و جایی بین گاوبار و فرزیان بوده باشد. در بعضی از کتیبه‌ها شهر گابایی «gabai» یا گی «Gey»، گابه «Gabe» و گابین «Gabian» را شهری آباد در زمان هخامنشی نام برده‌اند که تا زمان ساسانیان برجای بوده و برخی آنرا حوالی اصفهان گفته‌اند در صورتی که بر اساس پاره‌ای شواهد این شهر در گاپله بوده‌است. (دقت کنید به تشابه زیاد گابایی، گابار، گاپله و همچنین گاپله از حوالی اصفهان محسوب می‌شده است!)
در طول قرن چهارم تا حدود قرن دهم هجری قمری معروفترین مکان منطقهٔ جاپلق «قلعه فرزین» از آثار آل عجل بوده که وقایع مهمی درآن اتفاق افتاده است.[۵] مقصود از قلعهٔ فرزین قلعه‌ای قدیمی است در روستای فرزیان که خرابه‌های آن هنوز باقی است. قلعهٔ مزبور دژی محکم بوده و به واسطهٔ محل استقرار مناسب و داشتن پناه‌گاهی چون رشتهٔ جبال اشترانکوه مأمنی برای طاغیان و متمردان بوده است.[۲]
وضعیت طبیعی
جغرافیا
روستای فرزیان، به طول ۰٫۷ کیلومتر و عرض ۰٫۵ کیلومتر با مساحت ۰٫۳۵ کیلومتر مربع به شکل مستطیل و از لحاظ جغرافیایی در غرب ایران و در بخش شمالی استان لرستان قرار دارد. در ۳۲ کیلوتری جنوب غرب فرزیان رشته کوههای مرتفع اشترانکوه قرار گرفته و چشم‌انداز زیبایی در این روستا خلق کرده‌است. مختصات جغرافیایی فرزیان عبارتست از ۳۳ درجه و ۳۳ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۳۳ دقیقه طول شرقی و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۸۷۰ متر می‌باشد.[۶] رودخانهٔ خشک گدارا (جو بالا) از شمال غرب و همچنین رودخانه خشک جوپیله (جو پایین) از جنوب غرب وارد روستا شده و از آن عبور می‌کند. این رودخانه‌ها که از استان مرکزی سرچشمه می‌گیرند قبلاً پرآب بوده و چهرهٔ زیبایی به روستا می‌دادند. یک تصویر هوایی از این روستا می‌توانید ببینید: فرزیان از دید گوگل ارث
آب و هوا
فرزیان آب و هوای سرد کوهستانی دارد. میانگین دما در تیرماه (گرم‌ترین ماه سال) ۲۵درجهٔ سانتی‌گراد، در دی‌ماه (سردترین ماه سال)، ۳- درجهٔ سانتی‌گراد، در فروردین‌ماه ۱۲ درجهٔ سانتی‌گراد و در مهرماه ۱۵ درجهٔ سانتی‌گراد می‌باشد. میانگین سالانهٔ دما ۱۲ درجهٔ سانتی‌گراد و میزان بارندگی سالیانهٔ این روستا ۴۵۶٫۲ میلی‌متر می‌باشد.[۷]
[نهفتن] آب و هوای فرزیان |
|---|
| | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال |
|---|
گرم‌ترین
C° |
۳٫۸ |
۷٫۱ |
۱۸٫۳ |
۱۸٫۳ |
۲۳٫۸ |
۳۱٫۴ |
۳۴٫۹ |
۳۴٫۶ |
۳۰٫۷ |
۲۳٫۴ |
۱۴ |
۷٫۲ |
۲۰٫۳ |
|---|
میانگین گرم‌ترین‌ها
C° |
۳٫۵ |
۳٫۱ |
۱۰ |
۱۴٫۲ |
۱۷٫۹ |
۲۵٫۲ |
۲۹٫۱ |
۲۷٫۳ |
۲۲٫۹ |
۱۸٫۱ |
۹٫۴ |
۳٫۵ |
۱۵٫۵ |
|---|
میانگین سردترین‌ها
C° |
-۴٫۳ |
-۱٫۱ |
۵٫۵ |
۹٫۶ |
۱۳٫۴ |
۱۸ |
۲۲٫۵ |
۲۱٫۳ |
۱۶٫۸ |
۱۱٫۶ |
۵٫۸ |
۰ |
۱۰٫۱ |
|---|
سردترین
C° |
-۸ |
-۵٫۴ |
۰٫۵ |
۵٫۱ |
۷٫۹ |
۱۱٫۲ |
۱۵٫۷ |
۱۴٫۶ |
۹٫۳ |
۶٫۴ |
۰٫۷ |
-۳٫۶ |
۴٫۵ |
|---|
بارش
mm |
۷۶٫۲ |
۳۴٫۹ |
۶۹٫۸ |
۹۸٫۴ |
۲۵٫۵ |
۲٫۲ |
۰ |
۰ |
۱٫۱ |
۱۴٫۳ |
۳۷٫۲ |
۹۶٫۶ |
۴۵۶٫۲
|
|---|
| منبع: سایت هواشناسی کشور[۷] آگوست ۲۰۱۰ |
مردم
جمعیت
طبق سرشماری رسمی مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ این روستا با ۲۹۹ خانوار، جمعیتی معادل ۱۰۲۵ نفر دارد که از این تعداد ۴۸۵ نفر مرد و ۵۴۰ نفر زن می‌باشند. حدود ۶۶ درصد از مردان و ۵۷ درصد از زنان این روستا باسواد هستند.[۸]
زبان
مردم فرزیان زبان فارسی را با لهجهٔ گاپله‌ای (جاپلقی) تکلم می‌کنند. این لهجه به شدت تحت تأثیر لهجهٔ استانهای مرکزی، اصفهان و همدان (شهرستانهای اراک، ملایر و خمین) قرار داشته و شباهت بسیار اندکی با لهجهٔ لری دارد. لهجه‌ای ویژه که پاره‌ای از فتحه‌ها را کسره تلفظ می‌کنند.[۹]
دین
تمامی مردم این روستا مسلمان شیعهٔ دوازده امامی می‌باشند.[۱۰]
اخلاق، فرهنگ و هنر
مردم این روستا از زمانهای بسیار قدیم در کنار کشاورزی و دامداری، گلیم بافی و قالی بافی نیز می‌کرده‌اند[۱۱] که البته هم‌اکنون دیگر اثری از دار قالی در این روستا به چشم نمی‌خورد ولی بسیار است خانه‌هایی که هنر دست مردم این روستا بر کف خانه هایشان زینت‌نمایی می‌کند.
اقتصاد
در دهه ۱۳۵۰ بسیاری از مردم این روستا بدلیل کسادی شغل کشاورزی جهت تأمین امرار معاش خود و خانواده‌شان به شهرهایی چون اهواز، تهران، شیراز، اصفهان و اراک مهاجرت کردند و از جمعیت جوان روستا به شدت کاسته شد. بعد از انقلاب ایران (۱۳۵۷) و رونق صنعت کشاورزی اکثر مردم این روستا مجدداً به شغل کشاورزی روی آوردند و کشت اصلی آنها بعد از گندم لوبیای قرمز است. همچنین کشت چغندر قند نیز اخیراً رواج یافته است.[۱۲] فصل کشت و کار بهار و تابستان است و در فصول پاییز و زمستان که بدلیل سرما کشاورزی وجود ندارد عدهٔ بسیاری از مردان این روستا بالاخص جوانان جهت کسب درآمد زمستانه به شهرهایی چون اهواز و تهران مهاجرت موقت می‌کنند. دامداری نسبت به چند سال پیش کم رونق تر شده و تمایلی به خرید و پرورش حیواناتی چون گاو و گوسفند وجود ندارد.
زندگی اجتماعی
شورای اسلامی روستا سالهای زیادی است که در این روستا دایر است. مردم روستا در فعالیتهای اجتماعی به صورت فعال شرکت دارند. در فعالیتهایی همچون انتخابات، سرشماری‌ها و همه‌پرسی‌ها حضور پررنگ مردم این روستا قابل تحسین است. در زمان پیروزی انقلاب اسلامی و همچنین جنگ تحمیلی مردم این روستا از هیچ کمکی دریغ نکردند. حدود ۲۰ نفر شهید گلگون کفن و ۵۰ نفر جانباز و ایثارگر برجای مانده از جنگ تحمیلی شاهد خوبی یر این ادعاست. آداب و رسوم نیک بسیاری در میان این مردم وجود دارد. هر شب جمعه برای اموات خود خیرات می‌کنند و دسته جمعی بر روی مزار اهل قبور رفته و برای آنها فاتحه می‌فرستند. (گورستان این روستا سابقاً در جنوب روستا قرار داشته‌است ولی چندین سال است که به شمال روستا منتقل شده‌است). دید و بازدید اقوام و آشنایان، شرکت در مراسم شادی و غم خویشاوندان و... از سنتهای نیکی است که همچون سایر مناطق کشور عزیزمان در این روستا وجود دارد.
ورزش و تفریح
پرطرفدارترین ورزش در میان مردم این روستا فوتبال می‌باشد. جوانان و نوجوانان بر روی زمینهای خاکی اطراف روستا بازی می‌کنند. همه ساله بین روستاهای همسایه یک لیگ فوتبال برگزار می‌گردد و جام قهرمانی به تیم اول اهدا می‌گردد. در این مسابقات رقابت تنگاتنگی بین تیم فوتبال روستای فرزیان و روستای مدآباد وجود دارد و اکثر قریب به اتفاق موارد یکی از این دو تیم قهرمان جام می‌شود. یکی از افتخارات روستای فرزیان کسب عنوان قهرمانی در بسیاری از دوره‌های این لیگ می‌باشد. علاوه بر فوتبال، بازی‌های محلی فراوانی همچون درنه بازی، دوپرشته و... سالیان درازی در این روستا سابقه دارد. مردم این روستا جهت تفریح و استفاده از طبیعت همراه خانواده به اطراف فرزیان، مناطقی همچون تاجواد، قلما، دوخووارن، تازرن و یا گاهی کمی دورتر به دره تخت و یا سایر مناطق دیدنی ازنا می‌روند.
بافت ساختمانی
بافت قدیمی این روستا همچون بسیاری از روستاهای دیگر کشور ایران با خشت و کاه گل و تیر چوبی و دربهای چوبی بنا شده‌است. بسیاری از خانه‌های قدیمی هم اکنون متروکه شده و بجای آنها ساختمانهای جدید با آجر و سیمان و تیر آهن بنا شده‌است. بدین شکل بافت ساختمانی روستا در حال تغییر چهره می‌باشد هرچند که هنوز بسیاری از بناها تصویر زیبای یک خانه روستایی را تداعی می‌کند.
امکانات موجود
امکانات زیر در این روستا در دسترس می‌باشد:
- امکانات آموزشی: تعداد دو باب مدرسه دولتی شامل یک باب دبستان و یک باب مدرسه راهنمایی در این روستا دایر می‌باشد. بدلیل آنکه جمعیت کلاسهای درسی به حد نصاب نمی‌رسد در مقطع دبستان کلاسها به صورت مختلط برگزار می‌گردد و کلاسهای راهنمایی نیز یک نوبت دخترانه و یک نوبت پسرانه برگزار می‌گردد. امکان ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان در این روستا وجود ندارد و دانش آموزان این روستا جهت ادامه تحصیل می‌بایست به شهر مومن آباد یا ازنا مراجعه کنند.
- امکانات پزشکی و بهداشتی: تنها امکانات بهداشتی این روستا یک خانه بهداشت روستایی می‌باشد. هیچ مطب پزشکی در این روستا وجود ندارد.
- امکانات فروشگاهی و خدماتی: یک شرکت تعاونی روستایی، تعداد ۵ باب مغازه بقالی، یک باب نانوایی، یک باب مغازه آرایشگری مردانه، یک باب مغازه جوشکاری و یک باب مغازه تعمیر موتورسیکلت در این روستا وجود دارد. بنزین درحد رفع نیاز اضطراری در مغازه تعمیر موتور سیکلت قابل دسترسی می‌باشد.
- امکانات رفاهی: آب، برق، تلفن و تا چندی دیگر گاز در تمامی خانه‌های این روستا وجود دارد. قبل از برقراری خطوط تلفن منازل یک واحد مخابراتی راه دور در این روستا وجود داشت که مردم از آن استفاده می‌کردند. هم اکنون این واحد به یک دفتر خدمات ارتباطی تبدیل شده‌است که خدماتی همچون تلقن راه دور، خدمات پستی و اینترنتی ارائه می‌دهد.
تا چندین سال پیش مردم روستا جهت استحمام از یک حمام عمومی استفاده می‌کردند. با افزایش امکانات و تأسیس خانه‌های جدید هم اکنون تمامی خانه‌ها حمام شخصی داشته و حمام عمومی قدیمی به تاریخ پیوسته‌است. تا قبل از انقلاب اسلامی که لوله‌کشی آب آشامیدنی در خانه‌های روستا وجود نداشت مردم از آب گدارا و جوپیله استفاده می‌کردند. زنان ظروف و لباسهای کثیف را برداشته و به اتفاق زنان همسایه جهت شستشو به کنار این جوی‌ها می‌رفتند که حالا این یک خاطره در ذهن مردم قدیمی روستا می‌باشد. هم اکنون آب آشامیدنی در دو منبع فلزی که در شمال روستا قرار دارد (معروف به برجهای دوقلو) ذخیره شده و از آنجا توسط لوله کشی مصرف خانه‌ها را تأمین می‌کند.
روستاها و شهرهای مجاور
روستاهای مدآباد، مرزیان، فین، طازران، گاوبار، گنجه، خروسان، ایونده شهر مؤمن آباد (مأمون سابق) و همچنین شهرستان ازنا و الیگودرز مهمترین مناطق مجاور این روستا می‌باشند. مردم این روستا بیش از همه با شهرستان ازنا در رفت آمد هستند و کالاها و مایحتاج عمدهٔ خود را از این شهرستان تأمین می‌کنند.[۱۳]
راه‌های ارتباطی
این روستا توسط یک جادهٔ آسفالته از شمال غرب به شهر مؤمن آباد (و از این طریق به شهرستان ازنا)، از سمت جنوب توسط یک جادهٔ خاکی به جادهٔ ازنا-الیگودرز و از سمت شرق توسط یک جادهٔ خاکی به تفریح‌گاه تاجواد متصل می‌گردد.
مناطق دیدنی
جاذبه‌های تاریخی
خرابه‌های بازار سرپوشیده، حمام قدیمی، و ده‌ها تپهٔ باستانی از دیدنی‌های تاریخی این روستا می‌باشد. تپه تیغی. تپه زرین. دو خواهران
جاذبه‌های طبیعی
قنات تاجواد که در دوران قبل از انقلاب تفریح‌گاه ارباب این روستا بوده‌است، باغات و تاکستانهای زیبا و کم نظیر، چشم انداز زیبای اشترانکوه از جمله جاذبه‌های طبیعی این روستا می‌باشد.
جاذبه‌های مذهبی
امامزاده دوخواهران (به لهجه محلی دوخووارُن) و مسجدجامع فرزیان جزو جاذبه‌های مذهبی این روستا می‌باشد.
ره آورد
خامتو، فطیر، ماست، کشک و پنیر محلی از جمله سوغاتی‌های این روستا است. غذاهایی همچون آب گوشت، کاله جوش، شیر جوش، اشکنه و آش دیگیله دستی نیز تعدادی از غذاهای معروف این دیار می‌باشد.
نگارخانه
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
طبیعت اطراف فرزیان(اشترانکوه)
-
-
